Çene Cerrahisi
Bu sayfamızda çene cerrahisi ile ilgili alttaki konu başlıklarından gerekli bilgilere ulaşabilirsiniz.
Çene Cerrahisi Nedir?
Dişhekimliği mezunlarının yine diş hekimliği fakültesi Ağız diş çene hastalıkları ve cerrahisi anabilim dallarında 5 sene süreyle referent bir öğretim üyesi refakatinde gerçekleştirdikleri akademik ve klinik bir süreçtir. Bu süre sonunda hazırladığı tezi komite önünde savunan diş hekimi başarılı olduğunda aldığı doktora diploması ile aldığı eğitimi belgelemiş olur. Çene cerrahisi doktora eğitimi sırasında diş hekimi branşı ile ilgili hastaların tanı ve tedavilerini gerçekleştirmek üzere klinik eğitim alırken, bilimsel yayınlar yaparak akademik çalışmalarda bulunur. Çene cerrahları ana başlıklar olarak her tür diş çekimi, gömük dişlerin çıkarılması, çenelerde oluşan kist ve tümörlerin tedavileri, implant cerrahisi, ileri implant uygulamarı, maksiler sinüs hastalıkları ve maksiler sinüsün implant uygulamasına hazırlanması, çene kırıkları, alt ve üst çene kemik ve yumuşak dokuları ile ilgili hastalıklar, çenelerde ve diş köklerinde oluşan her tür iltihabi durum, kist ve benzeri oluşumların tedavisi konusunda uzmanlık eğitimi alır.
Gömük Dişler
Sıklıkla yirmi yaş dişlerinde rastlanılan dişlerin gömük kalma durumu belirti olmadığında röntgen ile teşhis edilir. Yirmi yaş dişleri 17-25 yaşları arasında ağız içinde olması gereken yeri alır. Çiğneme fonksiyonunu gerçekleştiren büyük azı dişlerinden en geride yerleşim gösterenleridir. Sürme zamanı gelmesine rağmen diş dizisinde yerini alamaması sebebiyle bu dişler gömük ve yarı gömük olarak karşımıza çıkar. Yirmi yaş dişinin çekimine diş hekimi aşağıdaki kriterlerin varlığına ve derecesine göre karar verir.
Çürük
Gömük ya da yarı gömük yirmi yaş dişleri istenilen temizlik sağlanamadığından çürüme riski ile karşı karşıyadır. Yirmi yaş dişinin kendisinin çürümesinin yanı sıra dişin pozisyonu sebebiyle komşu olduğu dişte de çürük oluşturma ihtimali vardır. Yirmi yaş dişlerindeki bu tür çürükler çoğunlukla tedavi edilemez ve dişin çekimi gerekebilir.
Perikoronit
Diş dizisinde yerini alamayan yarı gömük bir yirmi yaş dişinin etrafındaki dişeti sürmüş bir dişin etrafındaki gibi yerleşim gösteremediğinden ağız bakımı ile istenen hijyen sağlanamaz. Diş ve dişeti arasında biriken bakteri ve yiyecek, içecek artıkları sebebiyle oluşan enfeksiyon perikoronit adını alır. Özellikler yarı gömük olarak adlandırılan ağız içi ile bağlantısı olan ancak tamamen süremeyen dişlerde karşılaşılan bu durum genellikle ağız kokusu ile başlayan şikayetleri takiben ağrı, ödem ve ağız açma güçlüğü şeklinde devam edebilir. İlgili bölgedeki dişetinin tekrar şekillendirilmesi ile tedavi uygulanabilen vakalar olmakla beraber tekrarlayan şikayetlerde dişin çekimi gerekebilir.
Ağrı
Süremeyen dişin olduğu bölgeden başlayarak etrafa doğru yayılan basınç hissine benzer ağrı olabilir. Ağrı kulağa doğru yayılım gösterebilir, eklem bölgesini etkileyebilir, takiben ağız açma güçlüğü görülebilir. Benzer şikayetler oluştuğunda vakit kaybetmeden doktorunuza danışınız.
Kist oluşumu
Çok sık olmamakla beraber gömük dişlerden kaynaklanabilen kistler yavaş büyüyen ve çoğunlukla ağrısız karakterdedir. Belirti vermediğinde röntgen ile teşhis edilebilir. Bazen gömük olan diş bölgesinde yavaş büyüyen şiş ile belirti verir.
Çapraşıklık
Gömülü yirmi yaş dişleri sürmeleri için yer olmadığında öndeki dişleri iterek diş dizisinde çapraşıklık yaratabilir. Bu sebeple ortodontik amaçla dişlerin çekimi gerekebilir.
Protez planlaması
Yirmi yaş dişlerinin çekimi sonrası çekim bölgesinde oluşacak değişimleri hesaba katmak gerekir. Gömük dişin çekimini takiben protezin yenilenmesi yerine protetik tedavi öncesi dişin çıkartılması daha uygun olabilir.
Gömük Diş Çekimi Sonrası Bakımı ve Dikkat Edilecekler
- Çekim sonrası dişin çıktığı bölgeye konan tampon 30 dakika boyunca ağız kapalı bir şekilde tutulmalıdır. Bu kanama kontrolü ve pıhtı oluşmasına yardımcı olacaktır.
- Tampon çıkartıldıktan sonra kanama devam ediyor ise yerine tekrar bir tane temiz tampon koyun ve eğer kanama çok fazla ise doktorunuz ile iletişime geçin.
- Anestezi etkisi geçmeden (ortalama 2 saat) bir şeyler yemeyin ve içmeyin.
- İlk gün çiğneme fonksiyonu için ağzın diğer tarafını kullanmaya özen gösterin.
- Çekim bölgesini kurcalamayın, dikişleri görmek yada göstermek için yanağınızı dudağınızı çekiştirmeyin, ağzınızı çok büyük açmaya çalışmayın. Bu gibi hareketler ağrı, kanama, dikişlerde kopma yada diş etlerinde yırtılmalara yol açabilir.
- Gün boyunca sigara ve alkol kullanmayın.
- Herhangi bir gargara yapmayın, çalkalama hareketinden uzak durun. Bu tür hareketler çekim bölgesinde oluşan pıhtının uzaklaşmasına neden olur.
- Çekimin zorluğuna göre yüzünüzde şişlik olacaktır. Operasyon sonrasında ilk 24 saatte, çekim bölgesine dışarıdan kısa aralıklar ile soğuk uygulama yapın.
- Reçete ile verilmiş olan ilaçları, tarif edilmiş şekli ile ve düzenli olarak kullanın. İlaçlara bağlı olarak gelişen rahatsızlıklar için doktorunuza danışın.
Çene Kırıkları
Çoğunlukla travma sonucu ortaya çıkan çene kırıkları üst ve alt çenede veya her ikisinde birden tek ve çok parçalı olarak görülebilir. Tedavi birkaç yöntemle kırık olan kemik uçlarının bir araya getirilmesi dişlerin birbirleri ile olan ilişkisinin sağlanması, konuşma ve çiğneme fonksiyonunun hastaya geri kazandırılmasıdır. Tedavi için çenelerin teller ile şinelenmesi, ortodontik braketler ile sabitleme ve miniplak uygulamaları yapılmaktadır.
İmplant nedir?
Kaybedilen dişin fonksiyonunu görmesi için dişeti altına çene kemiği içerisine yerleştirilen, çap ve boyları değişkenlik gösteren titanyumdan imal edilen vidalara dental implant denir. İmplantlar ağızda yapay diş kökü olarak fonksiyon görür.
Tek diş eksikliğinde, eksik dişin yerine konması aşamasında komşu dişlere müdahale etmeden yapılabilen bir uygulama olması başta gelen avantajlardan biridir. Birden fazla diş eksikliğinde ya da tüm dişlerin çekilmiş olması durumunda da kullanılabilirler.
İmplant uygulaması için belirli bir kemik yoğunluğu, hacmi ve yüksekliğine ihtiyaç vardır. Bireyin durumunun implant uygulaması için müsait olup olmadığına diş hekimi radyolojik tetkikler ve ağız içi muayene sonucunda karar verir. Bireyin tıbbi geçmişi ve rutin kullanılan ilaçlar karar aşamasında değerlendirilir.
İmplant uygulamasını takiben protez aşamasına geçmek için ortalama 3-4 ay beklenir. Bu süre zarfında titanyum vida ile çene kemiği arasında yapısal ve fonksiyonel bir bağlantı oluşur. Protez aşamasının tamamlanmasını takiben implantın fonksiyona girmesi ile etrafındaki kemik dokusunda erime/kayıp minimum sınırlar içerisinde kalarak, uzun vadede oluşacak kemik erime/kaybını engellenir. Bazı durumlarda bekleme süresi birkaç haftaya inebilmektedir.
Çoğunlukla dişsiz bölgede sabit protez kullanmak amacıyla uygulanan implantlar tüm diş eksikliği olan ve takıp çıkarılabilen protez kullanan hastalarda da uygulanabilir. Takıp çıkarılan protezlerde, dil dudak ve kasların hareketi ile ortaya çıkan istenmeyen hareketleri engellemek üzere implantlar, protez altında kalacak şekilde uygulama alanı bulunmaktadır. Hiç dişi olmayan hastalarda yine uygun koşullarda çok sayıda implant uygulaması ile sabit protez uygulaması yapmak da mümkündür. Dental implantlar bireylerin çene gelişimi tamamlandıktan sonraki yaşlarda uygulanabilmektedir.
Kistler
Çenelerde oluşan kistler diş kaynaklı olan ve olmayanlar olarak iki grupta değerlendirilir. Bir dişin kök ucundaki kist tedavi edilmediğinde ya da dişin çekimini takiben çıkarılmadığında zaman içerisinde yavaş bir şekilde etrafındaki kemiği eriterek ve dişleri iterek kendine bir hacim oluşturur. Bu kistler çoğunlukla etrafı bir epitel ile döşeli içi sıvı dolu keselerdir. Tedavi edilmediğinde büyük boyutlara ulaşabilir. Ağrısız, yavaş büyümeleri sebebiyle klinik olarak belirti vermeden röntgen ile teşhis edilebilirler. Tedavileri cerrahi olarak çıkartılmalarıdır. Kistin içinde bulunan dişlerin çekimi gerekebilir.
Kök Ucu Rezeksiyonu
Kanal tedavisinin başarısız olduğu, ya da kök ucundaki iltihabın kanal tedavisine rağmen iyileşemediği veya kök ucunda kist oluştuğu durumlarda ilgili dişin veya dişlerin kök ucuna uygulanan cerrahi müdahaledir. Müdahalenin uygulanabilmesi için dişe kanal tedavisi uygulanmış olmalıdır, aksi takdirde operasyon öncesi ya da esnasında ilgili dişe kanal tedavisi uygulanır. Operasyon sonrası belli aralıklar ile hasta ağız içi muayene ve röntgen kontrolü ile değerlendirilir.
